historie

Renate Limbach wordt als 18-jarig lid van ASG Nederlands dameskampioen in 1990. Als eerste reserve was meedoen al een verrassing en die werd nog groter door te winnen. Haar trainer is onder meer Rudy Bloemhard geweest met de nadruk op het openingenrepertoire, daar kon relatief snel het meeste voordeel worden behaald. In 2001 promoveerde zij in de toegepaste onderwijskunde en heeft beide vaardigheden gebruikt ten dienste van de schaakopleiding in Apeldoorn en van de KNSB. Met het vrouwenteam van Turm Emsdetten werd zij Duits kampioen. Renate Limbach overleed onverwacht in 2006 op de leeftijd van 34 jaar, haar naasten en de schaakwereld in verbijstering achterlatend.

Karin Pruijssers weet drie jaar achtereen Nederlands kampioen te worden alvorens ‘haar’ titel in 2018 te moeten afstaan aan vaste concurrent Rob Baartse. In een categorie die niet voor iedereen toegankelijk is en met een versneld tempo, maar kampioen is kampioen! De benodigde inspanning is er niet minder om, eerder meer. En dat geldt voor elke deelnemer.

Het Nederlands kampioenschap is door Apeldoornse jongeren 28 keer behaald, in de verschillende leeftijdscategorieën. Door vijftien meisjes en jongens, sommigen dus vaker dan één keer. De eerste was Meindert van der Linde in 1973 (en ASG-kampioen in 1971, vader Dick had het er wel eens over, met gepaste trots) en Thomas Beerdsen als laatste in 2014. Bij de meisjes beet Misjelle Donker het spits af in 1985 en Catharina Hulleman sloot voorlopig de rij in 2011. Voor de duidelijkheid: NK’s, geen ONJK’s.

Harrie de Bie wordt in 2002 de eerste Schaakstad Apeldoorn-clubkampioen. Niet verrassend, hij was het bij ASG al zeven keer. Begonnen bij OG zoals eerder genoemd, op de ALV presentielijst van 1977 staat achter zijn herkenbare handtekening heel keurig IGM… Hij werd opgevolgd door Cees van Bohemen, na zeker vijf keer bij SVA ook niet om vreemd van op te kijken. Daarna Freddie van der Elburg, Roeland Pruijssers (viermaal), Rudy Bloemhard, Stefan Kuipers (vijfmaal) en voor de 4^e keer Thomas Beerdsen, als laatste in 2018. De wintercompetitie levert de clubkampioen, na 30 à 33 ronden. De zomerperiode kent tien à dertien wedstrijden en de winnaar daarvan wacht eeuwige roem.
Vijftien spelers hebben meegedaan aan die zeventien wintercompetities: Maarten ter Bals, Marcel Boel, Henk Eleveld, Peter Grasman, Eddy Homburg, André Huis in ’t Veld, Nikolai Kabanof, Jan Kranenbarg, Frits Mooibroek, Nico Olivier, Wim Sanders, René Schaafsma, Henk Scholten, Henri Vogelsang en Anton Weenink. En 194 personen hebben gezorgd voor 1229 deelnames in totaal, wat een gemiddelde is van 72 per competitie. In het nieuwe seizoen (2018-2019) met 54 deelnemers, hebben Homburg en Sanders moeten afhaken.

Misschien zijn er onbekende kampioenen onder de huidige leden. Dat wil zeggen alleen bekend bij zichzelf, dat zou kunnen. Maar we kunnen ook kampioenen kennen van vóór 2002 en van andere clubs: Sep (tweemaal), Boel (tweemaal) en Eleveld, allen bij ASG. Sep voor het eerst in 1973, gevolgd door ten minste zesmaal bij De Schaakmaat, het laatst (en als laatste) in 2018. Dat betekent een ‘spanwijdte’ van 45 jaar en is in dat opzicht vergelijkbaar met een reuzenalbatros!

In 1979 beleefde ASG een unicum: Kuiper en Van Steenbergen eindigden beiden bovenaan, het kwam niet tot een barrage en dus een duo kampioen.

De eerste OG-clubkampioen met naam genoemd is F.J. (Freddy) Unterhorst Jr. in een oud en beduimeld schriftje dat is ‘aangelegd’ in september 1961. Hij werd als jongste (jeugd)lid van de club kampioen in 1962. En vertrok in augustus, hij hoopte bij een andere vereniging op sterkere tegenstand. Uit de tekst kan worden afgeleid dat Willem Logtenberg vóór en na 1962 ook clubkampioen moet zijn geweest. Na de naamswisseling van OG was F.B.W. (Ferdi) Arts de eerste SVA-titelhouder in 1978, Cees van Bohemen met zekerheid de op een-na-laatste (en vermoedelijk ook de laatste). Vaker dan de eerder genoemde vijf keer is aannemelijk, want zeventien jaren zijn tot nu toe onvindbaar gebleken.

De Schaakmaat had met Van der Klis in 1976 haar eerste officiële kampioen en hij zou dat nog vier keer herhalen. Zijn laatste wedstrijd speelde hij eind februari 2015 bij Schaakstad, een maand voor zijn overlijden. Afgewisseld door C.C. (Kees) Henstra (die Frie van Belle in diens jonge jaren in Waalwijk schaakles heeft gegeven), met elf stuks. Die lessen hebben vrucht gedragen met driemaal Frie als clubkampioen van SV Waalwijk. Henstra was in 1987 een van de redactieleden van het clubblad en daarna ruim zes jaar wedstrijdleider. Na zijn terugkeer in Apeldoorn wordt hij begin januari 2019 weer lid. Sep onderbrak een aantal malen hun hegemonie en later, in 2018 zoals gezegd, voor hem de laatste en zesde keer. In het begin van deze eeuw werd Sjef Rijnaarts viermaal kampioen, gevolgd door Stefan Kuipers en Theo Visschedijk, elk één keer. Van 2008 t/m 2015 lukte het Steven Braun acht jaar aan een stuk en opgevolgd door Ton Volgenant met één keer. De jaren 2017, 2007, 2001, 1997 en 1995 (toen òf Henstra òf Sep) ontbreken: sommige getallen kunnen daardoor hoger zijn of er wordt iemand niet vermeld.
Theo Visschedijk wist eerder, ongeveer 25 jaar geleden, drie jaar achtereen nummer één te worden van de Voorster SC en staat dus in dezelfde hall of fame als Ton Sijbrands en Rudy Bloemhard (driemaal). George van den Esschert werd in 2003 voor de zevende opeenvolgende keer kampioen van SV Ugchelen. En in Epe overweegt men bij De Zeven Pionnen om na zeventien keer een naamswijziging door te voeren: Dries Elskampioen.

De OSBO heeft vanaf de oprichting in 1946 ieder jaar (op twee na) het persoonlijk kampioenschap georganiseerd. Met als Apeldoornse winnaars: Piet Roozenbeek (1983; SVA-kampioen in 1980 en van ASG in 1981 en 1982), Arthur van de Oudeweetering (1984), Harrie de Bie (1992; ASG in 1991, 1993, 1994, 1997, 1999 t/m 2001 en Schaakstad in 2002), Marc Jonker (1998; ASG in 1990 en 1992) plus Thomas Beerdsen (2017 en 2018; Schaakstad in 2014 en 2016 t/m 2018). En Thomas in 2018 ook van de NBSB omdat hij door het lidmaatschap van HMC Den Bosch een echte Brabander was geworden.

En ikzelf? Voor de (bijna) laatste keer een persoonlijke noot, ik beloof het… Mijn bereik is 31 jaar, dat is geen Sep, ook niet in Apeldoorn maar misschien een baby albatrosje? De eerste keer was MSC Mierlo in 1977 en voor het laatst NSK Neerpelt in 2008. Dat zijn ietwat kleinere clubs, zegt u? Ja natuurlijk, ik ben niet gek. De laatste keer in Mierlo was tegen Marion Adriaans in 1997. Zij als nummer twee met een klein Keizer-verschil tegen één. Afgebroken na elf zetten (op haar verzoek, waarom weet ik niet meer maar vond het niet prettig) in een voor mij hopeloze stelling. Bij de hervatting bleek het de allerlaatste competitiewedstrijd en Marion zou de eerste vrouwelijke MSC-clubkampioen kunnen worden! Er kwamen meerdere winnende mogelijkheden voorbij, maar zij koos uitgerekend de enige optie, die door een diepe verborgen verdediging niet winnend bleek te zijn. En balend moest berusten in remise, in een veel betere stand voor mij. In Neerpelt lukte het om met een indrukwekkende eindsprint van een half uit drie Pavel Englicky voor te blijven op weerstand.

Jeugdkampioenen tellen in dit verband niet mee anders kom ik tot 50 jaar… Want uit 1958 heb ik een bekertje als jeugdkampioen van een nog kleinere club, ik meen me de naam Avereest te herinneren. De afdeling schaak van een toen bloeiende damclub heeft maar een paar jaar bestaan destijds. Nu is het omgekeerde het geval en de schaakclub in Balkbrug heet Kijk Uit. Het bekertje van elf centimeter heeft een gegraveerde tekst met daarin ’58. Dat was een beetje dom, ik bleek de enige deelnemer en door dat jaartal moest het wel uitgereikt worden. Er kleeft dus een luchtje aan. Als troost mocht ik bij de senioren meedoen, allemaal oudere mannen (jonger dan ik nu) met als beste speler J. Blonet, een dominee uit Dedemsvaart. We speelden in een klein vertrek en dat betekende nog een luchtje want het merendeel bestond uit stevige rokers: sigaretten, een paar sigaren en één pijp. Niet een fatsoenlijke rechte pijp maar zo’n krom geval en de eigenaar zat de hele avond te hannesen om een weeïge tabak in de hens te houden. Wie weet zat er wel wiet doorheen, bedenk ik nu. De paar niet-rokers gingen af en toe naar buiten om een luchtje te scheppen. Die tijden zijn drastisch veranderd! Je gaat er zo van stinken, vond mijn moeder het enige bezwaar van schaken. Want de rook bleef hardnekkig hangen in kleding en haar. Mijn vader rook niets, hij rookte zelf.
Bij OG kwam ik het verst in de zomer van 1975: tweede (gedeeld met Lieuwe Boersma, hij tweevoudig clubkampioen overigens) achter Theo van Beersum. Het scheelde dat John Sloots had besloten voorlopig niet mee te doen en voorrang gaf aan studie en een meer fysieke bezigheid, volleybal. In 1980 werd hij lid van ASG.

Het zal duidelijk zijn dat de totstandkoming van Schaakstad Apeldoorn in 2003 geen gemakkelijk proces is geweest. Eerst zelfs die afsplitsing van heel vroeger, daarna het afgewezen voorstel vlak na de oorlog (met wel de terugkeer van de dissidenten) gevolgd door de mislukte poging in 1975/1976. Destijds te grote verschillen, die in de vier jaren vanaf 1999 allengs kleiner zijn geworden ‒ noodgedwongen wellicht ‒ met uiteindelijk het samengaan tot gevolg. En heel belangrijk: goedgekeurd door beide ledenvergaderingen.

Het ASG-bestuur kreeg in mei 2002 van de leden na stemming het mandaat om de fusie voor te bereiden met 17 vóór en 3 tegen. In 2001 was het aantal stemgerechtigde leden 53 en in 2002 vermoedelijk minder. Het gevolg was het latere besluit tot opheffing in een vergadering met tenminste tweederde aanwezigheid inclusief volmachten. Van dat benodigde quorum was minstens tweederde vóór zoals werd voorgeschreven door de grondwet van ASG, de statuten. En dat mochten en mogen de tegenstanders zich goed in de oren knopen! Want niet iedereen was het er mee eens. Vooral het hoge ambitieniveau van de fusieclub, ook in de aanloop, is een belangrijke reden geweest dat leden zijn overgegaan naar een andere vereniging of zelfs zijn gestopt met schaken. De Vries bijvoorbeeld, die veel heeft betekend voor ASG, was zo verbolgen over ‘de gang van zaken waarmee men een bijna 100-jarige club de nek heeft omgedraaid in eigen belang’ dat hij een groot deel van de ASG-archieven in bezit heeft genomen. En omdat hij niet wenst dat de ‘huidig bestaande club’ de pretentie heeft de opvolger van ook het ASG te zijn, is hij niet bereid er afstand van te doen. Oud-penningmeester Van der Linden en J. van Nieuwkoop waren eveneens uitgesproken tegenstanders. Een fusie is meestal een moeizaam en vaak een emotioneel proces.

Dat vermeende in eigen belang kan naar mijn oordeel alleen maar betrekking hebben gehad op SBSA met haar bezielende roerganger Karel van Delft. Vanaf 1993 heeft Karel als lid van De Schaakmaat succesvol de Toptraining georganiseerd voor gemotiveerde jeugdspelers. Generatiegenoten van omstreeks 1980 en sommigen nog steeds vaste krachten in de hoogste teams. Zijn (letterlijk) grenzeloze ambitie en visie kwamen steeds vaker in botsing met opperjeugdleider Hessel Visser. Een heet hangijzer was bijvoorbeeld wel of geen betaalde trainers. Het leidde tot onenigheid met het bestuur en zijn vertrek bij De Schaakmaat in 1998. Nadien heeft H. (Henk) Pruijssers de Toptraining nog een tijdje gecoördineerd. Hetzelfde soort hangijzer is later ook aanleiding geweest voor wrevel binnen het Schaakstad-bestuur.

Eveneens in 1998, niet geheel toevallig, startte Karel samen met zoon Merijn en Cees Visser, de Stichting Bevorderen Schaken Apeldoorn met de nadruk op topschaak. In die periode waren de initiatieven al gaande met als doel een sterke gezamenlijke ASG- en SVA-vertegenwoordiging op de hoogste platforms: het genoemde hoge ambitieniveau. Het zal geen verbazing wekken dat de nieuwe stichting een groot voorstander en pleitbezorger was van deze initiatieven. Niet alleen bij beide genoemde verenigingen, ook bij De Schaakmaat.

In het laatste zelfstandige seizoen 1998-1999 speelt ASG in de eerste klasse KNSB (5^e), SVA in de tweede klasse (9^e plus degradatie) en ASG 2 in de derde klasse (5^e). Een seizoen later begint men samen als Schaakstad Apeldoorn met drie teams in de KNSB. En, al eerder aangegeven, het eerste team meteen kampioen en promotie naar de Meesterklasse met de twee teamleiders Jacques Kuiper en Karel van Delft (zie de kampioensfoto uit hoofdstuk 9). En dus meteen al een beoogd doel bereikt, drie jaar vóór de echte fusie. De beide andere teams eindigen bovenin een derde klasse. Plus acht teams in de OSBO met Kuiper als ASG-lid in Schaakstad 5 en Van Delft namens SVA in Schaakstad 8. Verwarrend? Het lijkt mij meer een diplomatieke overgangsmaatregel. In hetzelfde seizoen 1999-2000 promoveert De Schaakmaat naar de KNSB, op eigen kracht.

Ambities reiken echter verder en daarvoor dienden sterke spelers en trainers ‘van buiten’ aangetrokken te worden. Dat kost geld en daar waren sponsors voor nodig. Dat begon met BIS Beamer (het laatste jaar BIS) als hoofdsponsor (2001-2004) gevolgd door de Homburg groep (2004-2011), Accres (2011-2014), een jaar niet, eFXO (2015-2016) en MuConsult (2016-heden). Karel van Delft onderhield de contacten met de topspelers, in elk geval tot zijn vertrek bij Schaakstad Apeldoorn. Het gevolg van die verder reikende ambities is tot nu toe drie top-3 klasseringen in de hoogste KNSB-klasse plus drie keer bekerwinst.

• 2003-2004: BIS wint voor het eerst de beker (heel opmerkelijk na degradatie uit de Meesterklasse) met Manuel Bosboom, Merijn van Delft, Sipke Ernst en Arthur van de Oudeweetering.
• 2004-2005: Homburg Apeldoorn verdedigt de beker met succes na meteen promotie terug naar de hoogste klasse: Lucien van Beek, Manuel Bosboom, Freddie van der Elburg en Roeland Pruijssers.
• 2006-2007: Homburg Apeldoorn wordt derde in de Meesterklasse.
• 2010-2011: idem.
• 2012-2013: Accres Apeldoorn wordt tweede in de Meesterklasse.
• 2017-2018: MuConsult Apeldoorn voor de derde keer bekerwinst door Thomas Beerdsen, Merijn van Delft, Stefan Kuipers en Nico Zwirs. Na eerst in de laatste ronde op miraculeuze wijze ontsnapt te zijn aan degradatie uit de Meesterklasse.

En is deze ‘opbrengst’ de financiële moeite waard geweest? Daar kan ik niet over oordelen, ik ben geen hoofdsponsor. Bovendien ‘sommige dingen zijn onbetaalbaar’ heb ik wel eens gehoord. Nu nog een keer kampioen worden…

In 2015 start hij de Schaakacademie Apeldoorn.
In 2018 organiseert Merijn van Delft (namens Schaakstad) de Schaakweek Apeldoorn.

De krant van 22 maart 1938 meldt de volgende schaakuitslag:

OG (pas opgericht) – Hoog Soeren (GSB) 4-4

Pas opgericht! Ergens in de eerste maanden van 1938? Of kan ‘pas’ nog langer geleden zijn? Dat GSB is een beetje merkwaardig omdat de GOSBO ook bestaat. Hoe zit het in feite met die bonden?
Op 23 mei 1873 werd in Den Haag de Nederlandschen Schaakbond opgericht. En verandert in KNSB dankzij Euwe met een kleine onderbreking zoals eerder toegelicht. In 1924 zag District Deventer het levenslicht en in 1931 de Geldersche Schaakbond. De GSB werd begin 1934 opgeheven toen het Deventer district werd omgedoopt tot de Geldersch-Overijsselsche Schaakbond. Daarom wordt 1924 ook wel genoemd als het eerste jaar van de GOSBO. Maar we zijn er nog niet. Want een half jaar later, in juli 1934, wordt de GSB heropgericht onder de naam Oost-Geldersche Schaakbond. Om in april 1939 weer als GSB verder te gaan. De krant vond in 1938 dat Hoog Soeren lid was van de GSB. Ik kan het ze niet kwalijk nemen. Twee bonden dus met ‘Geldersch’ in de naam. Dat is natuurlijk te veel van het goede en beide bonden fuseren tot de Oostelijke Schaakbond OSBO op 7 september 1946. Hiermee vergeleken verbleken de avonturen van de politieke partij 50Plus, bijna…
Nog verder naar het oosten werd de Twentsche Schaakbond opgericht op 4 juli 1936. Vijftig jaar later blijkt in de loop der tijden de naam gewijzigd te zijn in SBO, de huidige Schaakbond Overijssel. Ten westen van Gelderland werd in 1931 de Stichts-Gooise Schaakbond gesticht. In april 2018 besloten de drie bonden SBO, OSBO en SGS tot een nieuwe gezamenlijke regionale competitie. In het najaar van 2018 zijn teams van acht en vier van start gegaan in de SOS. Hoe zou men toch aan die naam zijn gekomen?

In maart 1941 vindt waarschijnlijk de eerste ontmoeting plaats tussen OG en ASV/G. De voorsprong in ervaring komt doeltreffend tot uiting: 3-14… De toelating tot de GOSBO volgt in oktober 1941. Secretaris is C.A. Dekkers en het clubgebouw in ’t Hof van Gelre, het hotel in de Hoofdstraat. Die toelatingsdatum wordt ook wel als begindatum beschouwd. Ook hier echter twijfel, want het Huishoudelijk Reglement van september 1946 meldt 23 september 1946 als de nieuwe (her)oprichtingsdatum van OG. Vastgelegd bij de KvK in Zutphen. En bepaalt dat het bestuur dient te bestaan uit een v, s, p, w en aa. Het lijkt wel een kwaliteitsaanduiding van cognac. Namen van het eerste uur zijn mij niet bekend. De Algemene Vergadering van september 1961 in hotel Bannink aan de Arnhemseweg (waar men inmiddels speelt, het bestaat niet meer), met als enige agendapunt het kiezen van een bestuur, kiest: A. (André) Oosterveld voorzitter (opvolger van C.H. Tweehuyzen), G. de Weert secretaris (opvolger van J. Postma) en W. (Willem) Logtenberg penningmeester (herkozen). Wedstrijdleider wordt F.J. van der Peppel en D. Kappenburg algemeen adjunct. Een aa is breed inzetbaar en klinkt natuurlijk beter dan mva, manusje-van-alles. Twee weken later, in de AV van 3 oktober 1961 wordt Nanno Brattinga als nieuw lid hartelijk welkom geheten.

In Bannink wordt voor de laatste keer gespeeld op 26 februari 1963 nadat de zaalhouder zich een paar keer korzelig had uitgelaten ‘die schakers’ liever kwijt dan rijk te zijn. Die schakers waren meteen af van de geluidsoverlast door een oefenende muziekvereniging. Het is lastig denken met donderslagen op twee pauken in de belendende zaal. De week daarop begint men in het clubgebouw in de technische school aan de Brinklaan.
In augustus 1965 wordt de zieke Oosterveld opgevolgd door L. Torn en de AV benoemt André Oosterveld tot erelid. Het clubhuis is inmiddels gebouw Sion in de Eendrachtstraat. De naam Sionburg op een parkeerbord is van dit gebouw de laatste getuige. Op 1 september 1966 wordt Dick van der Linde als lid ingeschreven. Op 19 december 2006 (40 jaar later) volgt zijn 50-jarig schaakjubileum samen met Nanno Brattinga (na 45 jaar). Je kunt er maar beter op tijd bij zijn… Beiden worden bij die gelegenheid tot erelid benoemd.

Torn blijft drie jaar voorzitter. Het verslag van augustus 1968 meldt zijn vervanging door F. (Freek) Gerringa. Terloops wordt ook de aangegane fusie met De Pion aangestipt ofwel ‘de VAD-spelers.’ Het gevolg is een aanwas van zeven personen waarmee het ledental op 27 komt. Eén van de nieuwe mensen is J.E. (Jan) Diekmann. Hij is voorzitter van De Pion (sinds 1959, toen opgericht vooral door toedoen van secretaris E. Kroon) en de grondlegger van het regionaal bekende Micro-toernooi, voor het eerst in 1962-1963. VDS Beekbergen wint groep A en OG (met Nanno Brattinga) is winnaar in B. Nog een initiatief van hem, in 1985, was het overdag schaken wat nu bekend is, hoe is het mogelijk, als Schaken Overdag, op maandagmiddag in buurtcentrum ’t Vogelnest aan de Spreeuwenweg. In 1990 begint De Schaakmaat dezelfde activiteit met dezelfde naam op donderdagochtend, de laatste jaren in dok Zuid, het wijkcentrum aan de 1^e Wormenseweg.

In augustus 1969 wordt Diekmann voorzitter van OG en zal dit blijven tot augustus 1990 en A.C. (Lex) Cornelisse hem opvolgt. De OSBOde van oktober 1984 meldt zijn 25-jarig jubileum als voorzitter van SV Apeldoorn, maar dat is aantoonbaar onjuist. ‘Bestuurlijk actief’ zou correct zijn geweest. In de loop van 1970 blijkt Sion te klein en betrekt men het gebouw Licht en Leven in de Troelstrastraat, dat inmiddels al weer een tijd geleden is gesloopt. Het vertrek was tot opluchting van het Sion-bestuur want ‘die jeugd van Diekmann’ was boven regelmatig aan het donderjagen en dat kon echt niet door de beugel. Diekmann wordt voor zijn vele verdiensten op vele manieren geëerd, onder meer als erelid. Volgens het verslag in de Apeldoornse Courant was hij op 2 november 1991 zodanig verrast (en ontroerd) dat hem woorden tekortschoten, eindelijk… Zelf heb ik plezierige herinneringen aan deze markante man, die ‘zijn’ schaakclub zo hoog had zitten dat milde kritiek al tot aanvaringen kon leiden.

Op 16 november 1967 begint mijn Apeldoornse schaakleven in het Micro-toernooi namens Philips, met winst tegen J. Grolleman van Eerbeek. Tot mijn grote verrassing ontdekte ik in het CODA-archief een krantenknipsel plus foto van beide teams bij het verslag van de eerste ronde. Dat zesde toernooi was de eerste deelname van Philips Computer Industrie en met succes, want wij — een stelletje ‘losse’ collega’s — wonnen groep A. Het OG-lidmaatschap start half april 1971 tegen J. (John) Sloots in Licht en Leven. Meer Donker en Dood want ik verloor. Tegen de drievoudig clubkampioen (later ook twee keer van ASG) was het niet echt een schande. Tegenwoordig speelt hij bij de Voorster SC net als Rudy Bloemhard, J. (Jacques) Kuiper en P.M. (Paul) Tulfer. Lid geweest tot 1976 en in juli 2016 heb ik de draad in Apeldoorn weer opgepakt (zie Terug van weggeweest). Waarom OG destijds en niet ASG? Luiheid zal het geweest zijn, de fietsafstand van ons huis in Ugchelen was het kortst naar OG…
Op 28 december 1971 won ik een afgebroken partij tegen J.A. (Johan) Voorhans, bij hem thuis. Later werd het de woning van de familie Van der Elburg. Wie weet heeft Freddie in dezelfde kamer zijn huiswerk nog gedaan of schaakopgaven opgelost. Tegen vader Wim heb ik drie keer gespeeld en diens nederlagen zijn door Freddie inmiddels op passende wijze beantwoord.
De naam F.E.J. van Dijk zie ik op de presentielijst van de jaarvergadering van augustus 1972. En een maand later spelen Frans en ik voor het eerst tegen elkaar, vijf keer in totaal destijds. Het Micro-toernooi kent in oktober 1972 de ontmoeting Philips–ASG met op het vijfde bord Baas–Bouwer. Op bord één H. (Harry) Bleeker voor Philips en lid van ASG. In februari 1974 nog een keer maar dan in de eerste klasse van de OSBO, ASG tegen OG. H.J. Scholten, lid geworden in 1974, en ik komen elkaar op het bord tegen in november van datzelfde jaar. Dat moet Henk wel zijn geweest gezien de voorletters in mijn notatieboekje. A.J.M. (André) Huis in ’t Veld zit tegenover mij in juli 1975.
En tegen alle vier in 2018 ook al weer gespeeld, decennia na dato. Ik had het vaste voornemen om niet één keer de opmerking ‘waar blijft de tijd’ te maken, maar dat is moeilijk vol te houden… A.E. (Erik) Buitenhuis wordt lid in 1975, we zullen elkaar vast wel eens gezien hebben maar we kunnen het ons niet herinneren. Wat wil je ook, een ‘jong broekje’ van 15 en een ‘ouder clublid’ van al 30. De laatste keer namens OG was in december 1975 tegen Burgers van Pallas 2 die op de 29^e zet door zijn vlag ging. Twee weken voor mijn vertrek naar Philips in Eindhoven.

Tijdens de ALV in 1973, voor het eerst in het Rode Kruisgebouw aan de Schuttersweg, wordt het bestuur uitgebreid tot zeven personen. Diekmann (v), Jan te Buck (s), Boersma (p), Gerringa (w) en Wim Cornelissen (aa) krijgen versterking van een 2^e voorzitter, W. Vetter en zelfs een 2^e secretaris, ene B. Baas. Directe aanleiding was een aantal plotselinge sterfgevallen in korte tijd bij andere verenigingen met bestuurscrises tot gevolg.
Op 14 oktober 1974 wordt De Schaakmaat opgericht. Altijd handig, drie verenigingen, voor spelers die om voor hen geldende redenen, over en weer wensen te hoppen. Dat gebeurt dan ook zo af en toe. In de beginperiode waren enkele bestuursfuncties eveneens dubbel bezet, verderop meer over De Schaakmaat.
Het OG-bestuur vergadert 24 november 1975 bij Gerringa thuis om het voorstel te bespreken van ASG-voorzitter Van de Poll om tot een fusie te komen. Het bestuur toen: Diekmann (v), Baas (s), Boersma (p), Gerringa (w), Cornelissen (aa) en Minne Hielkema (aa). De verhinderde G. Oosterbroek was inmiddels Vetter opgevolgd. De club telde op dat moment 107 leden.

Het eerste clubblad De Schakert verschijnt in januari 1977 en het bestuur bestaat dan uit Diekmann (v), Boersma (s), Gerringa (p) en Van der Elburg (w). OG en ASG spelen in de OSBO Promotieklasse. Het blad sluit af met de bespreking van de partij P. Boel ‒ P.S. Kruithof door Peter Boel, Harrie de Bie en Marcel Boel. Plus De Jeugdhoek met een verslag door Harrie over hun deelname aan een vierdaags jeugdtoernooi in Zwolle samen met Cees van Bohemen, André Huis in ’t Veld, Jaap Ploeg en Marcel Pol. Onder leiding van Cees Hoogendoorn en Jan Diekmann.
Via de clubbladen kom ik de namen tegen van Eddy Homburg, Ap Ketting, Nico Olivier, Erik Buitenhuis, Dannie Beijk, Freddie van der Elburg met zijn rubriek Korte partijen en Jan Walpot. Ook de opmerkelijke belevenissen van Japie in de cartoons van Ap mogen niet onvermeld blijven. Dannie Beijk en ik zijn jaren later club- en teamgenoten bij MSC in Mierlo waar we intern vaak de degens gekruist hebben. Hij speelt nu bij WLC Eindhoven en is tevens voorzitter.

André Huis in ’t Veld treedt toe tot het bestuur in 1977 en heeft tot 1994 de activiteit ‘Toto en lotto’ verzorgd. Dat heeft met financiën te maken, altijd belangrijk voor welke vereniging dan ook. Wedstrijdleider tot 2000 en daarna secretaris tot 2003. En al jaren gehuwd met Jolanda Diekmann, maar dat staat er los van.
Ap Ketting versterkt het bestuur in 1985 als algemeen adjunct. Hij leerde schaken in 1972 en richtte met een vriend De Mattenkloppers op. De club speelde in Orden, bestond slechts een jaar of vier (te weinig leden) en had een jeugdafdeling. Er werd opgeleid voor de bekende schaakdiploma’s en daardoor maakte Ap kennis met examinator Diekmann. Het spelen in clubverband beviel hem zozeer dat hij na de opheffing lid werd van SVA, de club ‘van’ Diekmann. En kan meepraten over onderlinge aanvaringen (zonder echt een hekel aan elkaar te hebben), is een poosje lid van De Schaakmaat, komt weer terug, blaast in 1994 de kwakkelende jeugdafdeling nieuw leven in, is intern competitieleider, kondigt in 2001 zijn aftreden als jeugdleider aan, tekent cartoons in clubbladen, verzorgt de 10 vragen interviews, schrijft prachtige stukjes met de nodige zelfspot (lees bijvoorbeeld TomTom nog maar eens na), staat garant voor de Grap van Ap, is clubblad redacteur, beheert jarenlang met echtgenote Dini op winstgevende wijze de bar, speelt extern schaak tot 2016, intern tot voorjaar 2017 om heden ten dage op maandagmiddag ’t Vogelnest onveilig te maken. Om daar bijna ook nog de naar hem vernoemde bokaal te winnen. Wat hij wel won is de wisselbokaal (en boekenbon) voor de schoonheidsprijs, Micro-toernooi 1981-1982 groep F, weet je dat nog Ap? Misschien vergeet ik wel iets, een duizendpoot verschrompelt met hem vergeleken. Als iemand het erelidmaatschap verdient, is hij het wel. En dat gebeurt dan ook in de ALV van 16 september 2015: Ap erelid!
Lex Cornelisse wordt bestuurslid in 1988 en volgt twee jaar later Diekmann op als voorzitter tot aan het samengaan met ASG in 2003.
Henk Scholten komt in 1991 in het bestuur als algemeen lid, waarbij wat later het materiaal onder zijn hoede komt (onze material man om Madonna te parafraseren) en hij vervangt de voorzitter in voorkomende gevallen.
Marcel Boel gaat, ook als algemeen lid, in 1993 aan de slag (tot 2002) en vormt een paar jaar later de verbinding tussen het bestuur en de KNSB-teams. Het eerste team (SVA inmiddels) bereikte pas in 1995 de landelijke bond en wordt meteen kampioen in hun derde klasse. En een insider van binnenuit is bij uitstek geschikt voor die verbindingsrol. Het indelen van de teams hoort er ook bij en gebeurt in overleg met André Huis in ’t Veld en de teamleiders. Ed Blankestijn is penningmeester van 2001 tot 2003.

(De volgende aflevering verschijnt 1 januari.)

Het georganiseerd bij elkaar komen in Apeldoorn met schaken als doel bestaat 110 jaar, vandaag 4 december 2018. Een goede reden om als geïnteresseerd clublid op die historie terug te zien. Vooral op het gebied van bestuurlijke ontwikkelingen. Plus wetenswaardigheden in het bijzonder met een link naar leden van nu zonder de bedoeling of illusie om volledig te zijn. Dat is ook niet mogelijk wegens ontbrekende informatie en zou bovendien leiden tot een vreselijk saaie opsomming. Wat natuurlijk toch al een beetje het geval is. Schaakpartijen laat ik buiten beschouwing. Dat aspect is in voldoende mate tot uitdrukking gekomen in het jubileumboek en de verzamelde wedstrijdverslagen. Plus de regelmatige website-bijdragen van de hoogste teams. Af en toe kan ik het niet nalaten om een persoonlijke noot toe te voegen. Ik weet het, dat hoort niet in een historisch overzicht, maar ik ben dan ook geen historicus. Mijn bronnen zijn:

• Een dozijn dozen met ASG-, OG-, SVA-, Schaakmaat-, Schaakstad- en OSBO-materiaal.
• Cultuur Onder Dak Apeldoorn, het CODA-archief, categorie 10, nummer 337.
• Het jubileumboek Schaakstad Apeldoorn 100 jaar samengesteld door Anton Weenink.
• De Verzamelde wedstrijdverslagen 2002 – 2013 van Henk Vinkes.
• Het internet met zijn vele mogelijkheden zoals websites met gedigitaliseerde clubbladen, zie de lijst onderaan Historie/ontwikkeling.
• Eigen notatieboekjes want de zwakste inkt is sterker dan het sterkste geheugen volgens een oude Chinese wijsheid.
• Navraag bij en informatie via velen, niet alleen clubleden.

Alle namen noemen is ondoenlijk omdat ik onvermijdelijk namen vergeet en dat is een hachelijke zaak. Vergelijkbaar met het naar buiten leunen uit ramen van Italiaanse treinwagons: è pericoloso sporgersi. Dank aan allen, maar met name aan Rudy Bloemhard, Lieuwe Boersma, Véronique Hijl en Theo Visschedijk.

Om maar meteen de knuppel in het historisch hoenderhok te gooien: die 110 jaar is voor discussie vatbaar. Want de Apeldoornsche Courant van 26 september 1906 meldt het volgende verzoek van de Apeldoornsche Schaakvereeniging (die dan dus al bestaat, klaarblijkelijk):

Schaakliefhebbers(sters), die zich wenschen aan te sluiten, worden verzocht hiervan opgave te doen bij de Secr^se.-Penn^se. Het Bestuur, W.F.L. Verduijn. Voorz. N. Windemuller, Secr^se.-Penn^se., Bas Backerlaan 99.

Met een vervolg in de krant van 24 november 1906:

In de l.l. gehouden Vergadering van de Apeldoornsche Schaakvereeniging is tot Voorzitter gekozen de Heer W.F.L. Verduin, en tot Secretaresse-Penningmeesteresse Mejuffrouw A. Windemuller. Tevens werd bepaald, om te beginnen met 30 November, Vrijdags avonds in het Hotel Oranjepark samen te komen.

Of er op die avond in het hotel aan de Regentesselaan ook daadwerkelijk is geschaakt, valt niet te achterhalen. Ook niet of het aantal leden meer was dan twee. De vereeniging is geen lang leven beschoren gezien het bericht ruim twee jaar later.

De gebeurtenis waarmee deze historie in elk geval een aanvang neemt (ondanks die oudere berichtgeving), is een oproep in de Apeldoornsche Courant op 28 november 1908 door A.E. Kerkhoven, Loolaan AA 9. Dat resulteert nog geen week later in de Constitueerende Vergadering van het Apeldoorns Schaak Genootschap op vrijdag 4 december 1908. Te lezen in het clubblad Zeemeermin No. 2, april 1976. Aanwezig zijn zeventien belangstellenden waaronder twee dames en dit laatste feit mag zeker voor die tijd opmerkelijk worden genoemd. Eén van de dames is mejuffrouw Windemüller en één van de anderen de heer Verduyn. Afgezien van de spelling ongetwijfeld het tweepersoonsbestuur van die mogelijke voorloper. In het eerste ASG-bestuur worden gekozen de heren majoor Hisfink, Dr. Van Rhijn, J. Esmeyer met als voorzitter A.E. Kerkhoven. Want initiatief wordt vaak ‘beloond.’ De eerste schaakavond vond weer een week later plaats in de sociëteit aan het Oranjepark, Kerklaan. Dit duurde tot in het begin van de jaren veertig totdat de sociëteit in beslag werd genomen voor eigen gebruik door de Duitse bezetters. Vermoedelijk was de voorzitter een man van de wetenschap want in 1909 begroet de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen in Haarlem een nieuw lid: A.E. Kerkhoven te Apeldoorn. En in de telefoongids van 1915 staat hij met naam, adres en telefoonnummer 135 opgenomen. De nummer één burger, toenmalig burgemeester Roosmale Nepveu, kreeg uiteraard nummer 1.
Loolaan, sociëteit, majoor, Dr., wetenschappen, telefoon in 1915: allemaal aanwijzingen in de richting van een club van standing en aanzien. Het zijn geen aanwijzingen die meteen doen denken aan jongens van de gestampte pot.

Op verzoek van de landelijke bond sluit men zich in oktober 1923 aan, met andere verenigingen, bij een regionaal op te richten bond. Die oprichting vindt officieel een jaar later plaats maar de onderlinge competitie begint alvast. Over de wirwar aan bonden in die periode meer duidelijkheid verderop. De naam wordt (weer) ASV, Apeldoornsche Schaakvereniging. Ook wel ApSV om vergissingen met Arnhem te voorkomen. A.P. (Ap) Ketting was nog geen lid dus Ap’S Vereniging kan het niet geweest zijn. In oktober de eerste externe wedstrijd, tegen O&O Kampen. De uitslag heb ik niet terug kunnen vinden.

In het begin van de jaren dertig ontstaat onenigheid binnen de vereniging, een verschijnsel dat ‘normaal’ genoemd mag worden. Onderlinge irritaties door botsende ego’s, onwrikbare standpunten, heel verschillende karakters en ongelukkige beslissingen. Van en door onkreukbare personen met soms achteraf spijt. Maar tijd is onomkeerbaar… En die spijt hardop uitspreken is meestal te veel gevraagd. Ik kan mij niet goed clubs (beter gezegd een verzameling mensen) voorstellen waar nog nooit iets dergelijks aan de hand is geweest. Een aantal leden splitst zich af en zij richten de SV Dr. Euwe op (Max Euwe wordt ook gebruikt als naam). In 1936 speelt de club in hotel Suisse aan het Stationsplein, secretaris is L. Betman. De naamgever wordt wereldkampioen in december 1935 met niet alleen die K van KNSB tot gevolg maar belangrijker, een geweldige belangstelling voor schaken in brede lagen van de bevolking. Nog geen drie maanden later bijvoorbeeld wordt VDS Beekbergen opgericht, Vriendschap Door Strijd, in Lieren trouwens, op 8 maart 1936. In Apeldoorn zelf voelden veel nieuwelingen zich niet echt thuis bij ASV want ‘te veel van standing.’ Dat dient bezien te worden door de bril van de toenmalige tijdgeest waarbij standsverschillen een veel grotere rol speelden dan nu. Ondenkbaar bijvoorbeeld dat onderwijzers met hun voornaam werden aangesproken. Of oudere en eerbiedwaardige clubleden idem door jonge broekjes die net lid waren. Ook onderling niet of nauwelijks, zo lag dat vroeger. Indien bekend vermeld ik wel voornamen zonder daarmee consequent te zijn.

Het niet thuis voelen bij ASV betekende impliciet de geboorte van Ons Genoegen. Tijdens de laatste jaren van de oorlog waren de externe contacten vooral onderling: ASV, Dr. Euwe, OG plus de Eper SV. VDS was klaarblijkelijk nog niet zover. Dr. Euwe speelde toen in een gebouw aan de Langeweg. Het voorstel van jonkheer A.E. (Arnold) van Foreest (ASV) na de oorlog, om het Apeldoornse trio te laten fuseren onder de oude naam, stuitte op te grote verschillen. Eind 1946 sluiten ASV en Dr. Euwe samen wel de rijen en gaan weer verder als ASG. Het is niet bekend of men is teruggekeerd naar de sociëteit of nog even heeft gespeeld aan de Langeweg. In 1947 betrok men Huize Haytink in de Loolaan op de locatie waar nu een Vietnamees restaurant is gevestigd. Dat heeft in ieder geval vijftien jaar geduurd met aansluitend een ‘onbekende’ periode tot 1972. In de jaren vijftig is E.J.A. de Block een tijdje voorzitter geweest. ASG speelde in 1972 in het CJMV gebouw in de Van Kinsbergenstraat, waarschijnlijk eerder. Dat is schuin tegenover café SamSam, waar nu al meer dan tien jaar het Open Apeldoorns Snelschaakkampioenschap wordt gehouden. In 1936 kom ik het gebouw tegen als CVvJM en waar toen damclub De Dam damde.

Het Verenigingsnieuws no. 1 van oktober 1973 geeft als bestuur: K.J. Smit voorzitter, B. IJzerman secretaris, A.R. (Arie) van der Linden penningmeester, C.N. (Chris) de Vries jeugdleiding, de competitieleiders A.M. (Arie) van der Zee en H.T.M. (Henri) van de Poll plus C.J.P. (Cees) Sep lid. Bij het verlaten van het bestuur worden N. Geldhof en G.H. Borgers benoemd tot erelid in september 1973. Borgers (oud-voorzitter van ASG) was in 1946 bij de oprichting van de OSBO en werd wedstrijdleider. Hij heeft dat 22 jaar gedaan en mede daarom erelid van de bond, in 1968. En smaakte meteen in 1947 het genoegen van ASG als OSBO teamkampioen. Bij het eerste tiental zie ik de namen van onze huidige leden Cees Sep (clubkampioen toen) en H.K. (Hans) Bouwer. Dertig jaar eerder, op 11 maart 1943, maakten Smit en Van der Zee deel uit van Dr. Euwe dat met 5‒5 gelijk speelde tegen OG. Daar deed A.J. (Ad) Logtenberg mee, één van de drie broers die in de jaren zeventig lid waren van OG.

In september 1974 wordt Smit opgevolgd door Van de Poll, die ruim tien jaar voorzitter zal blijven. De redactie begroet per 1 september 1974 oud-lid W.H.J. (Wim) Sanders als nieuw lid en hij wordt, net als in 1969, meteen kampioen. In die competitie (systeem Keizer) behoorden Bouwer, Sep en M. (Marco) Verdonk ook tot de deelnemers. Sanders, geboren in 1929, moest als ons meest ervaren clublid na de competitie 2017-2018 noodgedwongen stoppen om gezondheidsredenen. In de Zeemeermin (opvolger van Verenigingsnieuws) van april 1976 wordt W.A. Weenink als nieuw lid vermeld. Anton heeft jarenlang in het bestuur gezeten. Eerst als wedstrijdleider in 1979, daarna secretaris en tot slot de laatste ASG voorzitter. Het laatste jaar gecombineerd met het secretarisschap. En in het volgende clubblad van september 1976 kom ik R.E.F. (Rudy) Bloemhard tegen, in het derde team in OSBO 2C. Op de ledenlijst ontbreekt Bouwer, hij is jarenlang in Zuid-Afrika geweest, komt in 1991 terug en wordt een jaar later weer lid. Ook herken ik een paar Philips-collega’s. Allen met adres en telefoonnummer, privacy was toen nog niet wat het nu is. Rudy Bloemhard is later ruim acht jaar bestuurslid, H.R. (Henk) Eleveld iets langer secretaris en Hans Bouwer zes jaar penningmeester tot aan 2003.

In 1977 betrekt men ’t Spainkbos, Koning Lodewijklaan (tegenwoordig Berkenhove met onder meer Kleinschalig Wonen) en dat duurt tot oktober 2001. In de ALV van juni 2001 wordt gestemd om de clubcompetitie te combineren met SVA, de tweede Apeldoornse vereniging. Uitslag: 16 vóór, 3 tegen en 3 onthoudingen. De eigen clubavond wordt opgeheven en verhuizing volgt naar De Brinkhorst, Ritbroekstraat. SVA speelde daar al sinds 1994 en in september start de gezamenlijke competitie. Harrie de Bie wordt kampioen en Ap Ketting is wedstrijdleider. Ook de competitie van het jaar 2002-2003 wordt gemeenschappelijk gehouden in De Brinkhorst.
Na Van de Poll is E. (Ernst) Alewijnse een paar jaar voorzitter, waarna Anton Weenink vanaf eind 1989 deze functie vervult tot aan het samengaan met SVA in 2003. Het laatste jaar een dubbelfunctie, zoals vermeld.

(De volgende aflevering verschijnt 18 december.)