In de derde ronde van SOS-klasse 1C stond op dinsdag 10 december de ontmoeting Puttense schaakvereniging Door Diepte Omhoog – Schaakstad Apeldoorn op het programma. PSV DoDO was vorig seizoen gedegradeerd en dus een logische kandidaat om zich via promotie weer uit de diepte omhoog te werken. Behalve aan een voetbalclub waar men wel eens betere tijden heeft gekend, doet de naam ook denken aan een vogel. Of zou er een historisch verband zijn met de niets en niemand ontziende vergeldingsactie door de bezetters na een aanslag door een Puttense verzetsgroep in de oorlog? Dan krijgt het opeens een heel andere lading, dat door diepte omhoog…
Een minder heftige verklaring heeft zijn oorsprong in een afsplitsing, die als een dieptepunt in de onderlinge betrekkingen werd beschouwd. De latere samenvoeging betekende de weg omhoog vanuit dat dieptepunt en met de afkorting als toevoeging aan de verenigingsnaam.
Het gemeentebestuur van Apeldoorn kwam al voor WO II op de aardige gedachte om de oudste buurt in Zuid naar vogels te vernoemen. De meeste soorten komen we uiteraard tegen in Vogelkwartier (of Vogelbuurt) maar ook in Brummelhof. Bomen en struiken zijn vooral in Berg en Bos geconcentreerd, terwijl we veel bloemen en planten zien ten oosten van Kanaal Noord verspreid over Sleutelbloem, Sluisoord, Zevenhuizen en De Mheen. Daar bevindt zich ook ons clubhuis in Denksportcentrum Noord aan de Sleutelbloemstraat. Een paar straatnamen buiten beide vogelwijken doen eveneens aan vogels denken, zouden ze eerder aan hun naam zijn gekomen? Zoals Parelhoender, zijstraat van de Hoenderparkweg of de Fluitersweg (en Kleine Fluitersweg), met fluiter kan heel goed de vogel bedoeld zijn. Valkeniersdonk en Zwaansprengweg spreken voor zich, wat weer niet geldt voor Kwikstraat, dat is een metaal en geen kwikstaart.
De dodo is een van de bekendste vogels ooit en kan niet meer in levende lijve gezien worden want deze grote duif, die niet kon vliegen, is ruim 300 jaar geleden uitgestorven. Het is niet de enige levensvorm die door menselijke aanwezigheid voorgoed verdwenen is. Verwacht en gevreesd moet worden, dat deze treurige trend zich blijft voortzetten. Steeds meer mensen betekent immers steeds meer nodig op een niet oneindige planeet, waardoor ruimte verdwijnt die de habitat was van fauna en flora.
Laten we de gevleugelde buurten eens nader onder de loep nemen. Er zijn 61 adressen met een vogel plus twee stuks, die ermee te maken hebben: Broedplaats en Vogelvlucht. Net als ’t Vogelnest aan de Spreeuwenweg, waar op maandagmiddag Schaken Overdag plaatsvindt. In het leven geroepen door OG/SVA-voorzitter en -icoon Jan Diekmann, die aan de Gruttoweg woonde. Dat weet ik nog goed (uit 1973-1975), want bij hem thuis werd het bestuur van OG regelmatig bijeengeroepen voor een vergadering. Voor de volledigheid: in dok Zuid wordt overdag geschaakt op donderdagochtend, maar dat staat los van vogels.1
Logica lijkt niet heel hoog in het vaandel van de naamgeving te staan en dat is een groot goed met een prettig gevarieerd beeld. Een enkelvoudige naam komt 44 maal voor en 16 keer een vogel in meervoud. Dus ontbreekt er eentje, want waar hoort Kievitsweg bij? Het blijft een vreemde eend in de bijt, Reigersweg bijvoorbeeld is wel correct, maar meer dan één kievit is echt niet kievits. Er zijn 44 wegen, 10 lanen, 2 pleinen, 2 hoven en 1 straat terwijl Kolibrie en Mantelmeeuw het alleen moeten doen. Vooral van de kleine kolibrie een grootse prestatie, als je bedenkt dat de kleinste soort niet groter is dan een hommel, het vogeltje heeft dan ook slechts elf huisnummers. Het is ook nog eens de enige vogelsoort die achteruit kan vliegen.
De ene straat is de Havikstraat en een van de pleinen het Vogelplein wat natuurlijk niet naar een specifiek soort verwijst. Extra aandacht voor de Karkietweg omdat het misschien een beetje vreemd lijkt, karekiet is meer gebruikelijk maar het blijkt dat beide namen juist zijn. Dat is jammer want foutieve namen zijn veel leuker. Jarenlang bestond in Eindhoven de Eisenhauerlaan terwijl de naamgever toch echt Eisenhower heet. Toen het gemeentebestuur er eindelijk achter kwam en de fout hersteld werd, voelde het bijna als een teleurstelling.
Er worden acht uitheemse soorten vernoemd (adelaar, condor, flamingo, ibis, kanarie, kolibrie, korhoen, pelikaan), hoewel je over adelaar kunt twisten: de zeearend komt steeds meer voor in ons land en een arend is een adelaar. Het Vogelplein valt opnieuw af en dus houden we 52 inheemse soorten over waarvan de hop het minst algemeen is, het is met recht een rara avis, een zeldzame vogel. Een rare vogel is weer wat anders. Zo’n 60 jaar geleden heb ik de hop voor de eerste en enige keer gezien, de vogel kwam op een paar meter afstand uit de lage ruigte opzij van een bospaadje. We schrokken beiden, het dier zette zijn/haar kuif overeind (een teken van agitatie las ik later), leek mij strak aan te kijken en verdween in het hoge gras van een weiland iets verder aan de andere kant van het pad. Vanwege de onaangename geur wordt de hop ook wel stinkhaan of drekhaan genoemd. Het eerste deel van zijn Latijnse naam Upupa epops lijkt verdacht veel op poep…
De nachtegaal (in Apeldoorn niet vernoemd) staat terecht bekend om zijn gevarieerde en welluidende zang maar er zijn natuurlijk meer soorten met een prachtig geluid. Vroeger gingen we op zomerse zondagmiddagen vaak wandelen op de Strabrechtse Heide en hoorden we meerdere geelgorzen waarvan de zang doet denken aan de eerste tonen van de Vijfde van Beethoven. En hoe aardig is het niet om een troep mussen te zien en horen, die onophoudelijk tjilpend en kwetterend achter elkaar aanjagen in en door een paar struiken. De mens heeft het nageaapt met twitter. Uit mijn jeugd herinner ik me de jubelende en steeds sterker wordende tonen van de wulp, erg mooi en ook een beetje weemoedig. De roerdomp blinkt uit in het voortbrengen van een laag en bassend geluid, dat op een mistige ochtend, in een roeibootje onderweg naar een visstek, vanaf alle kanten uit het riet op je af lijkt te resoneren. Het maakt een geheimzinnige en zelfs onheilspellende indruk. Voor het echt enge werk is The Birds van Alfred Hitchcock nog steeds een aanrader, in het bijzonder voor de bewoners van Mantelmeeuw en Kraaienweg. Zij zullen na het zien van de film een meeuw of kraai met heel andere ogen bekijken.
De wedstrijd in Putten tegen het team met de opmerkelijke naam was natuurlijk niet eng en ontvouwde zich als volgt. De tegenstanders waren verzwakt, zij misten hun speler van het eerste bord (rating 1899) van de vorige ronden. Aan onze kant was Frans van Dijk verhinderd (de reden kan wegens privacy niet worden genoemd, 71, gefeliciteerd Frans!) met Theo als een waardig vervanger. Een beetje jammer van dat Visschedijk, Vogelsdijk zou nog aardiger zijn geweest.
1-0 Een eenvoudige openingsval leverde Steven via Lxh2+ een pion op, de loper mocht niet worden geslagen. De dreigend uitziende aanval in het middenspel op zijn dame kon met een tegenaanval worden beantwoord waarbij nog een pion en de kwaliteit werden meegenomen. Dat vond Peter Teune genoeg en was mooi op tijd om van nog een debacle (Ajax) getuige te zijn.
2-0 Dankzij een fout wist André een loper voorsprong te verkrijgen en moest daarna met weinig bewegingsruimte een koningsaanval door beide torens en dame weerstaan. Toen dat met de nodige inspanning en nauwkeurigheid lukte, werd opgegeven.
3-0 De invaller op bord zeven verloor met snel spel een pion en kwam met zijn koning zo onvoorzichtig naar voren, dat een door Véronique intuïtief opgezette valstrik volledig gemist werd. Gevolg: mat-in-één met een loper en drie uit drie!
3-1 Aan mij de bedenkelijke eer van een onnodige nederlaag. In plaats van rustig correcte zetten te doen, ging ik optimistisch in op wilde avonturen door een pion te nemen die niet genomen mocht worden. Dat gaat (te) vaak goed maar dit keer dus niet. Onderhand zou ik toch eens beter moeten weten.
3-2 Het verlies van Nico kwam harder aan, hij won een kwaliteit, sloeg terecht remise af en ruilde de torens wat een fout betekende. Zijn tweede toren was opeens gedoemd om in een passieve stelling een pion op de zevende rij te blokkeren. De vijandelijke koning wist handig dat strijdtoneel te bereiken waarna de toren die pion moest nemen, toren kwijt en partij voorbij.
4-2 Marco kon via open lijnen door een pionoffer druk zetten op de koningsstelling waarbij zijn tegenstander een paard weg blunderde. Hij stond op het punt om op te geven, zag dat het nog een pion opleverde en speelde door. Er dienden een paar dreigingen opgelost te worden, waarna Marco via een mooie combinatie met stikmat motieven de winst behaalde.
5-2 Een dubbel toren eindspel wordt meestal remise, is een veel gehoorde mening. Theo toonde aan waarom meestal niet altijd betekent. Hij kon zijn torens een dominantere positie laten innemen (de manoeuvre Th8-a8-a3 was fraai) dan de tegenstander de zijne en won een pion na ruil van een stel torens. Bijna meteen daarna werd gecapituleerd.
5-3 Frie wist met een rustige opzet een gerieflijke tot misschien wel een gewonnen stelling te bereiken. Totdat hij Txb4 toeliet, over het hoofd gezien… Niet alleen die pion weg maar vooral een uiteengeslagen verdediging en groeiende tactische mogelijkheden voor Kasper Dokter. Met diens loper op h3 gevolgd door Da2 en Tb2, was geen redding mogelijk voor de witte Kh1, Tg1 en Df3.
Na twee ronden drie koplopers met het volle pond, na drie ronden nog maar twee waaronder wij. De uitwedstrijd naar Hoogland 2 in de zesde ronde op 16 maart 2020 belooft nu al een kraker te worden, tenzij er tussentijdse ongelukken gebeuren. En dat kan ook zomaar een keer het geval zijn.
’t Andere verslag | stand in klasse 1C
PSV DoDO 1 - Schaakstad Apeldoorn 1 3-5 1. Kasper Dokter 1851 - Frie van Belle 1874 1-0 2. Erik van Breukelen 1711 - Theo Visschedijk 1781 0-1 3. Erik van Cappellen 1664 - André Huis in 't Veld 1767 0-1 4. Diederik van Donk 1721 - Nico Olivier 1786 1-0 5. Reinier den Boer 1604 - Bert Baas 1735 1-0 6. Peter Teune 1605 - Steven Braun 1722 0-1 7. Gert Malestein 1161 - Véronique Hijl 1692 0-1 8. Hans Bloemen 1679 - Marco Beerdsen 1608 0-1 Gemiddelde rating: 1625 Gemiddelde rating: 1743
1 Na de zomer van 2020 eveneens in ’t Vogelnest.