Onverdiend?

Onverdiend? Wat is dat? Onverdiend. Wat verstaan we daar onder? Paarden die de haver echt verdiend hebben maar het op de een of andere manier niet krijgen? Zoiets ja. In tegenstelling tot Boontje komt om zijn loontje naar het oude sprookje. Is nu een zegswijze, gebaseerd op leedvermaak of een straf, die niet onverdiend is. Dus: eigen schuld, dikke bult! De volgende voorbeelden geven aan hetgeen van toepassing zou kunnen zijn op het begrip ‘onverdiend’. Met de opmerking dat de objectiviteit soms ver te zoeken is. Onverdiend zegt de één, verdiend vindt de ander.

De voetballers van PSV werden landskampioen in 2016. Omdat Ajax in de laatste wedstrijd van het seizoen niet kon winnen bij degradant De Graafschap, na een 1‒0 voorsprong. Bryan Smeets kan in ieder geval door zijn gelijkmaker tot in lengte van dagen vrij drinken als hij uitgaat op het Stratumseind. Onverdiend? Zeker niet, vindt men in Eindhoven en omstreken, want de godenzonen hebben zelf gefaald. In Amsterdam en omgeving heerst overwegend een andere mening met een niet geheel onpartijdige Sjaak Swart als woordvoerder. Zure druiven! Zou Ajax in 2017 in de laatste competitieronde kampioen zijn geworden (met Feyenoord na elke ronde van de eerste drieëndertig op de eerste plaats) dan was zijn mening ‘verdiend’ geweest, zeker en vast! Die gêne is ons bespaard gebleven.

Ik herinner me een BMX-renner in een wereldbekerwedstrijd, die door materiaalpech zichzelf op de zesde en laatste plaats terugvond, te voet. En zag het ongelooflijke gebeuren: de vijf vóór hem reden elkaar letterlijk in de wielen. Twee man klapten over de afscheiding, eentje bleef met een hersenschudding op de baan liggen, een ander was de kluts volkomen kwijt en reed terug terwijl de laatste niets meer kon door een knieblessure. En nummer zes wandelde met zijn defecte fiets op de nek hoofdschuddend langs de ravage naar de eerste plaats. Onverdiend? Hij is wel als enige over de finish gegaan.

Of de Britse hockeydames in de Olympische finale in Rio tegen Nederland? Zij werden in feite compleet overspeeld. Nederland miste een strafbal, de verdediging stond een paar keer niet goed, een aantal 100% kansen werd onnavolgbaar verprutst, onze keepster maakte in het hele toernooi toen haar enige foutje en dat waren drie tegendoelpunten. Eén te veel, 3‒3 ook na verlenging en in de shoot-outs werd niet één keer gescoord door ons. Dus zuur voor ons. Ik zat ’s avonds laat tandenknarsend toe te kijken. Die f…… (censuur) hockeytr….. (censuur) ook! Onverdiend? Groot-Brittannië sloeg toe toen het nodig was.

Seung-Hoon Lee won goud op de tien kilometer tijdens de Olympische Spelen van 2010 in Vancouver, niet met de snelste maar met slechts de tweede tijd. Weten we dat nog? En weten we ook nog hoe? Met acht ronden voor de boeg werd Sven Kramer door een black-out van coach Gerard Kemkers de verkeerde baan in gestuurd. In gewonnen positie, tegen Lee. Gevolg: DQ, gediskwalificeerd. Ook hier geldt: zuur voor ons, erg zuur voor Kramer maar vooral voor Kemkers, vind ik. Onverdiend? Het hoort er allemaal bij en Zuid-Korea koesterde een niet verwachte meevaller. Op donderdag 15 februari 2018 krijgt Kramer in datzelfde Zuid-Korea de mogelijkheid om ‘zijn’ goud terug te halen. Het wordt zijn vierde Olympische en laatste kans. Maar Jorrit Bergsma doet ook mee… En Ted-Jan Bloemen…

Een aantal Apeldoornse schakers is vereeuwigd in fraaie pentekeningen in het vroegere ASG clubblad GB, de GenootschapsBode. We zien ze eveneens in Schaakstad Apeldoorn 100 jaar, het jubileumboek. Die tekeningen worden echter ten onrechte toegeschreven aan Aad de Bruijn. Voor de duidelijkheid: niet onze huidige Aad de Bruijn (ook geen familie, zei Aad desgevraagd), maar de ‘blonde reus’ van vroeger die, net als zijn vader, een atleet van nationaal niveau is geweest. Discuswerpen en kogelstoten, het zware werk! Lid van ASG tot 1981 en daarna verhuisd naar Haarlem. Ten onrechte? Jazeker! De vergissing ligt voor de hand. Tijdens schaakevenementen maakten Jacques Kuiper, Aad de Bruijn en Rudy Bloemhard zwart-wit foto’s. Zij ontwikkelden de negatieven zelf en drukten ze ook zelf af. En heeft Rudy met de nodige inspanning een aantal foto’s nagetekend voor de GB plus af en toe een cartoon, naamloos. Aad maakte tekeningen en zette zijn naam wel erbij. En dus werd hij beschouwd als de maker van alle creatieve uitingen, de pentekeningen incluis, wie anders? Het genoemde drietal vormde samen met Peter Meijboom de clubblad redactie destijds. In nog oudere clubbladen (Zeemeermin) tekende Meijboom ook regelmatig strips en cartoons, onder zijn eigen naam. Maar Aad de Bruijn heeft dus, onbedoeld kun je zeggen, ook andermans haver gekregen. Onverdiend? Zijn eigen portie niet, die is dik verdiend. Maar ook ere wie ere toekomt, de pentekeningen zijn gemaakt door Rudy Bloemhard!

En waar komt ‘onverdiend’ niet voor? Ik zal het buitengewoon bijzondere, bijna buitensporig bizarre banken bonus beleid bewust blijvend buiten beschouwing laten, daar heb ik geen verstand van maar wel een mening over. En na het lezen van Dit kan niet waar zijn (Joris Luyendijk) heb ik er nog steeds geen verstand van maar wel een nog duidelijker mening. Inderdaad, niet te bevatten, dit kan niet waar zijn! Cynisme, nul empathie, egocentrisme, speelgoed in de vorm van mensen en geld, perverse prikkels, over lijken gaan en klanten bewust vernachelen via de kleine lettertjes, het komt allemaal aan bod. En al dat ‘moois’ door en met mensen van een bovengemiddelde slimheid. Zonder ’s ochtends te weten of je ’s middags nog je baan hebt, ook zo’n ego bevorderende factor. Het kost geen enkele moeite om van de twintig symptomen uit de Psychopathy Checklist van Hare, meer dan de helft te herkennen in de beschrijvingen van Luyendijk. En volgens een Australisch onderzoek vertoont ruim 20 procent van de chief executive officers van grote ondernemingen eveneens psychopathische kenmerken. En de huidige Mr. Twitter President was (is?) ceo van al die ondernemingen met aan de voorgevel zijn eigen naam in grote gouden letters. Klatergoud! Met hem vergeleken is Narcissus een heel bescheiden knaapje. Ook nog eens met veel kortere tenen en een geheel andere haarcoupe. Had hij maar wel een smartphone gehad om met zijn Echo te kunnen appen… Eén op de vijf een Hannibal Lecter? Het zal toch niet waar zijn?

Met schaken heb ik onverdiend zelf meegemaakt (welke schaker niet trouwens), met zowel winst als verlies. In 1980 met de Mierlose Schaak Club thuis tegen Nuenen, mijn meest krasse voorbeeld. Met wit in een opening, die geen zorgen baarde. Maar toch niet het overwicht opleverde dat ik voor ogen had. En de tegenstander werkte ook al niet mee, dat is normaal, zo hoort het. En dan het geduld verliezen en gaan forceren, ijzer met handen willen breken. Dat kost niet alleen je handen maar ook je stelling, je komt verloren te staan, niet zo’n klein beetje maar helemaal. Op het punt van opgeven. En dan opeens opent zich de hemel voor de ordinaire straatvechter, die de partij nog als een fatsoenlijk schaker en beschaafd persoon was begonnen. Want de tegenstander ziet in zijn materiële gulzigheid boven het bereikte grote voordeel alleen nog maar de winst van een toren. En kijkt niet verder. En overziet daardoor mat-in-één! Door mij!
De toren werd geslagen met een pion waardoor de diagonaal van een geniepige loper op a2 vrij kwam, gericht op f7 in het hart van de koningsstelling. De dame op h5 kon in haar eentje niets beginnen maar nu plotseling wel. Het duurde even voordat ik het zag. Omschakelen van verdedigen naar aanvallen, en andersom, altijd lastig. En dan ook nog binnen één zet. Hij had aangeboden een drankje te halen, heel vriendelijk en overtuigd van zijn winst, net als ik. Tijdens zijn afwezigheid zag ik het opeens. Een paar uitgespeelde teamgenoten en tegenstanders hadden het al eerder gezien en zij konden hun opwinding niet goed verbergen. Ik had geen idee wat er aan de hand was, je leeft tijdens je partij soms in een soort cocon en dat was toen het geval. Totdat ik het ook zag en mijn ogen niet kon geloven. Hij kwam opgewekt terug, ging zitten en ging mat. Onverdiend? Zeker. Verdiend? Geen mening, zo werkt het af en toe. Zijn onderkoelde reactie? “Die dingen kunnen gebeuren.”
Nog steeds vraag ik mij af of ik gestopt zou zijn met schaken als ik had opgegeven in die gewonnen stelling. Waarschijnlijk niet maar een week slaap had het zeker gekost. Dat was jaren later tenminste het geval na opgave in een theoretisch remise eindspel met lopers. Vijandelijke promotie was niet mogelijk vanwege de verkeerde hoekkleur. Was ik in tijdnood spanning even vergeten…

De tweede ronde van OSBO 2A op 8 november bracht ZSG 3 op bezoek. Zij waren begonnen met een gelijkspel, wij met winst tegen het andere Zwolse team Pegasus. En favoriet qua teamrating, 1742 tegen 1602. Maar dat zegt op ‘ons’ niveau ook weer niet zo heel veel. De wedstrijd bracht dat op pijnlijke wijze aan het licht. En was er sprake van een onverdiende nederlaag? Als je als collectief faalt natuurlijk niet, dan rest slechts een deemoedig zwijgen. Met een welgemeende felicitatie aan de tegenstanders! Wij riepen het verlies, met wit aan de even borden, als volgt over ons af.

0‒1 – De eerste catastrofe zag ik vanuit mijn ooghoek gebeuren op het bord naast mij. Dame inval op b2 gevolgd door Dxa1 en toren foetsie. Frans had ingeschat Ta8 te slaan via een paardvork met schaak. De uitvoering van dat plan bevatte een ernstig hiaat met als gevolg het paard ook weg. Opgave binnen vijftien zetten dacht ik. “Atque dormitat bonus Homerus” placht Euwe te zeggen als hij (weer eens) een blunder van grootse allure had begaan. Zelfs de goede Homerus slaapt wel eens… Blunder of foutieve inschatting, Homerus was niet wakker te krijgen. Het ratingverschil: 180 in Apeldoorns voordeel ofwel RvAp = +180.

½‒1½ – Lex leek licht voordeel te krijgen maar hij kon toch ook weer niet echt een vuist maken en moest berusten in remise. RvAp = +114.

1½‒1½ – Op 25 november 1975 speelde Ons Genoegen thuis tegen ZSG/O&O 2. Met de ontmoeting H. van Schaik ‒ B. Baas 0‒1. Ik noteerde toen helaas niet altijd ‘alles’ en weet niet meer welk bord, de opstelling en de uitslag. En nu, 42 jaar later, opnieuw! Henk kon het zich weer voor de geest halen toen ik het vertelde. Met dezelfde opening, een gesloten Siciliaan waarbij ik op de zesde zet afweek. Een ongelukkig getimede centrumdoorbraak leverde mij een pion voorsprong op maar belangrijker nog, zijn open koningsstelling. Met één aanvallend stuk meer dan verdedigers. En dat was te veel voor de Zwolse teamleider. RvAp = +142.

2‒2 – Tristan van 2004 (geboortejaar; niet rating) wist tegen Frie van 1815 (rating; niet geboortejaar) de Caro-Kann binnen de remise marge te houden. Volgens zijn inschatting is die marge hoogstens 0.2 geweest. Frie sprak ook van een volwaardige remise. RvAp = +215.

En dus stond het heel even gelijk en mochten wij op meer hopen. Maar de anderen van ons team stonden niet zo heel erg duidelijk beter. Integendeel in feite, hoogstens gelijk.

2‒3 – André overzag het bekende stukoffer op b5, tegen twee pionnen, en liep vervolgens achter de feiten aan. En kreeg niet de kans de zaak te lijmen om van daaruit nog iets te bereiken. RvAp = +220.

2‒4 – De tweede catastrofe! Aart kreeg remise aangeboden en in overleg met teamleider André afgeslagen. Natuurlijk een goed besluit op dat moment want die punten nietwaar? Dat had een beetje plichtmatig spel tot gevolg maar erger, ook planloos, zei Aart later. En hij produceerde prompt een heel foute zet met verlies van een kwaliteit en de partij. Nog een slapende Homerus! RvAp = +187.

2½‒4½ – Het enige bord met Zwols ratingoverwicht, van hun hoogste ratinghouder. Marco liet een volkomen gelijke stelling verwateren tot een stelling, die zou moeten worden gekeept. Met hoogstens remise. En na een ingefluisterd advies door teamleider Henk, bood Arjan de Vries remise aan. Niet te weigeren want realisme gaat boven onverantwoord optimisme. Ik roep in de herinnering terug dat wij vorig seizoen twee van onze drie 3½‒2½ overwinningen (Pegasus 2 en VSG 3) op ongeveer dezelfde wijze hebben behaald. RvAp = ‒142.

3½‒4½ – Een kritische Cees had vlak na afloop de pest in over zijn eigen spel. Waarom? Eerst een stel torens ruilen en dan pas Lxh4. In plaats van eerst Lxh4 (een offer in feite) zonder te ruilen. Daarom! Later bleek de loperzet correct te zijn hoewel de ruil sterker was. Maar het klopte wel! En kreeg Cees de gelegenheid om via een elegante combinatie over de tweede lijn de winst te grijpen. Een heel aardige partij, volgens mij. RvAp = +205.

Bij binnenkomst hielden de Zwollenaren rekening met een mission impossible hoorde ik iemand zeggen. Maar in plaats van te vertrekken met de staart tussen de benen, verlieten zij het pand vrolijk kwispelend! Onverdiend? Neen. Om nog een keer mijn Nuenense tegenstander uit 1980 te citeren: “Die dingen kunnen gebeuren.” En soms gebeuren ‘die dingen’ allemaal tegelijk in één wedstrijd.
En ratingvoordeel? Praat me er niet van!

’t Andere verslag

Resultaten

   Schaakstad Apeldoorn 4 1742  ZSG 3                1602  3½-4½
1. Cees Beekhuis          1868  Gijs de Koning Gans  1663   1-0
2. Frie van Belle         1815  Tristan v.d. Schaaf  1600   ½-½
3. André Huis in 't Veld  1725  Jan Kruisselbrink    1505   0-1
4. Aart van de Peut       1790  Edward de Graaf      1603   0-1
5. Bert Baas              1715  Henk van Schaik      1573   1-0
6. Frans van Dijk         1717  Jin Zhao Hu          1537   0-1
7. Marco Beerdsen         1610  Arjan de Vries       1752   ½-½
8. Lex Cornelisse         1697  Frank Markerink      1583   ½-½

Foto's

Frie van Belle, Cees Beekhuis
V.l.n.r. Frie van Belle, Cees Beekhuis, Gijs de Koning Gans, Tristan van der Schaaf
Aart van de Peut, André Huis in 't Veld
V.l.n.r. Aart van de Peut, André Huis in ’t Veld, Edward de Graaf
Bert Baas - Henk van Schaik
Bert Baas (z) – Henk van Schaik
Marco Beerdsen (z) - Arjan de Vries
Marco Beerdsen (z) – Arjan de Vries
Aart van de Peut, André Huis in 't Veld
Aart van de Peut, André Huis in ’t Veld
Cees Beekhuis - Gijs de Koning Gans
Frans van Dijk en teamleider Henk van Schaik kijken toe bij partij Cees Beekhuis (z) – Gijs de Koning Gans

Nog meer toeschouwers bij langstdurende partij
Nog meer toeschouwers bij langstdurende partij

Pentekeningen

Harrie de Bie, Athur van de Oudeweetering
Marcel Boel, Peter Boel

Deze en andere pentekeningen bekijken in jubileumpresentatie (pdf, 10 MB)

2 gedachten over “Onverdiend?”

Plaats een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.